Terwijl er in Utrecht druk gesproken werd over ‘de dood en de dokter’, onder begeleiding van een stroom aan tweets van allerlei mensen en groeperingen die het belangrijk vinden dat de dood bespreekbaar wordt gemaakt, stond er ergens in het land een ‘Before I die wall’ waarop men wensen schreef. Rondom de muur ontstonden gesprekken. Gesprekken over die wensen, over ervaringen met de dood, al dan niet dichtbij. Ietwat onwennig voor sommigen, maar het gebeurde wel.
De dood bespreekbaar maken. Een ingewikkeld onderwerp. Daar zijn congressen, symposia, vergaderingen, expertmeetings, klankborden, onderzoeken en nog meer congressen voor nodig. Denkt men. Ondertussen worden mensen ziek, gaan mensen dood. Terwijl hun dokter op cursus is, om te leren hoe hij die irritante dood tot gespreksonderwerp moet maken.
Dat terwijl er een vrij eenvoudige oplossing is. Het heet: het gesprek. Dat is een soort werkvorm waarbij mensen tegenover elkaar, of naast elkaar, of in ieder geval in één niet al te grote ruimte zitten of staan, elkaar aankijken (in ieder geval een groot deel van de tijd) en dan om de beurt iets zeggen tegen elkaar. Waarbij de ene luistert als de ander iets zegt, en vice versa. Dit concept is ooit eens bedacht en blijkt uitermate zinvol in een grote diversiteit aan omstandigheden. Er zitten wat haken en ogen aan, luisteren is bijvoorbeeld niet altijd eenvoudig voor mensen. Maar het is allemaal te oefenen. Hoe? Nou, gewoon door het te doen, en met vallen en opstaan leren en beter worden. Zoals fietsen vroeger, dat ging ook zo. Of heeft u daarvoor eerst een congres bezocht, onderzoeken gelezen en een expertmeeting bijgewoond?
Jaren geleden bedacht Candy Chang de ‘Before I die wall’. Inmiddels is die wall wereldwijd nagebootst, in allerlei vormen, op straten, in scholen, in buitenwijken, in stadcentra. Mensen kijken, schrijven iets op, raken ter plekke of op een later moment erover in gesprek. Candy bedacht een eenvoudige vorm waardoor mensen met elkaar in gesprek raakten. Want Candy wist wat doodgaan was en hoe belangrijk het kan zijn voor mensen om erover te praten. Zeker als het dichtbij komt. Candy wist ook dat jarenlang vergaderen en congressen organiseren geen effectieve manier is om dat gesprek op gang te krijgen. Het gesprek gaat over verbinding, verbinding tussen mensen. Het gaat over dát benoemen wat benoemd mag worden, in contact met elkaar, naast elkaar en tegenover elkaar. Ook al is het ongemakkelijk. Want alleen dat contact, die verbinding, maakt iets los bij mensen. Ook al is het maar een beetje, er beweegt iets van binnen als een gesprek gaande is. Of na afloop ervan.
De ‘Before I die wall’ is een simpele maar doeltreffende manier om de dood onder de aandacht van mensen te brengen. Elk gesprek dat bij, tijdens of na een ontmoeting rond zo’n wall plaatsvindt is winst, pure winst. Een druppel op een gloeiende plaat? Wellicht, maar dat is altijd nog beter dan een congres houden over hoe heet die plaat moet zijn.
Geef een reactie