12 belangrijke tips als je vermoedt dat iemand aan zelfmoord denkt

Wat doe je als je vermoedt dat iemand in jouw omgeving aan zelfmoord denkt?

Zelfmoord gaat niet alleen over cijfers in de media. Soms gaat het over iemand die je zelf kent. Een vriend, een vader, een zus. Wat kun je doen als je zelf het vermoeden hebt dat iemand in je omgeving aan zelfmoord denkt?

1. Vertrouw op je onderbuikgevoel
Iemand kan letterlijk zeggen dat hij of zij het leven niet meer de moeite waard vindt, maar er zijn ook subtielere aanwijzingen. Iemand trekt zich terug bijvoorbeeld, of iemand geeft belangrijke persoonlijke bezittingen weg. Vertrouw op je gevoel daarbij, als je denkt dat er iets mis is, handel daar naar.

2. Wees degene die actie onderneemt
Vaak wacht iedereen af, omdat iedereen denkt dat een ander wel actie zal ondernemen. Ondertussen gebeurt er niets. Laat dit niet gebeuren, wees zelf degene die iets doet. Doe alsof je de enige bent die iets ziet, en onderneem actie.

3. Maak je niet druk of je wel de juiste persoon bent
Het is verleidelijk te denken dat een ander misschien dichterbij de persoon staat en daarom beter degene kan zijn die iets doet. Denk dat niet, jij ziet of merkt het, en net als bij punt 2: gedraag je alsof je de enige bent die iets opvalt en onderneem actie. Want, het zou zomaar kunnen dat je echt de enige bent die het ziet…

4. Ga even apart met diegene
Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn, zeg iets als ‘Mag ik even met je praten?”, of ‘Ik vroeg me af hoe het met je gaat?”. Het gaat erom dat je een persoonlijk gesprek kunt voeren.

5. Als het gesprek gaande is, zeg waarom exact je jezelf zorgen begon te maken
Wees direct, benoem datgene dat bij jou de alarmbellen deed afgaan. Op die manier weet de ander dat er een reden is dat je het gesprek aangaat, en dat je geen informatie achter houdt voor ze. Je hoeft op dit punt niet direct te beginnen over je zorgen dat iemand zelfmoord gaat plegen. Laat het open, en laat iemand praten over dat wat er in hem of haar omgaat.

6. Luister
Je hoeft niet te begrijpen wat de ander doormaakt. Je hoeft geen oplossingen te bieden. Wat iemand nodig heeft is een luisterend oor, niet een adviseur.

7. Als je je nog steeds zorgen maakt, ook al is het maar een beetje, vraag rechtsreeks naar zelfmoordgedachten
Misschien is er al iets gezegd door de ander over zelfmoordgedachten, misschien ook niet. Als er ook maar een fractie van twijfel bij je is hierover, vraag het! Wees rustig, maar duidelijk. Bijvoorbeeld: ‘Als je jezelf zo voelt, krijg je dan wel eens de gedachte dat je zou willen dat het allemaal ophoudt? Dat je je leven zou willen beëindigen?’

8. Wees direct en duidelijk
Soms zijn we bang dat we te hard zijn, te direct. Of we zijn bang dat we iemand op een idee brengen door over zelfmoord te beginnen, of dat we de hele situatie zelfs verergeren. Uit onderzoek blijkt het tegenovergestelde. Mensen die zelfmoordgedachten hebben kunnen zich opgelucht voelen dat het benoemd wordt.

9. Als blijkt dat iemand inderdaad zelfmoordgedachten heeft, help ze dan hulp te vinden
Iemand kan bang zijn voor het stigma dat kleeft aan zelfmoord, of de gedachte dat ze toch al te ‘ver’ zijn om nog hulp te kunnen krijgen. Maar soms is het genoeg om van een ander, van jou, te horen dat het oké is om hulp te krijgen. Open die optie door het rechtstreeks te zeggen. Zeg iets als ‘ik zou het erg fijn vinden als je een afspraak maakt met je huisarts’.

10. Als je denkt dat iemand al op het punt staat zelfmoord te plegen, blijf dan bij diegene en roep hulp in.
Laat iemand niet alleen en bel de zelfmoordhulplijn 113, of bel 112 voor hulp.

11. Of iemand nu wel of niet zelfmoordgedachten had, check later nog eens hoe het met ze gaat
Het is goed om na een tijdje weer eens te vragen hoe het nu gaat. Blijf in contact, laat zien dat je er om geeft.

12. Als laatste, zorg goed voor jezelf
Het kan zwaar zijn met iemand dit soort emotionele gesprekken te hebben. Zorg ervoor dat je zelf weer stoom kunt afblazen, en praat als het nodig is met een professional.

Praten over zelfmoord is eng

Praten met iemand waarvan je denkt dat diegene zelfmoord wil plegen is eng. Maar bedenk dat het zowel jou als die ander iets oplevert. Als het niet zo ernstig blijkt te zijn heb je een mooi persoonlijk gesprek gehad met iemand, en in het andere geval zou het zomaar kunnen zijn dat je een leven redt….

*Deze tips zijn afkomstig van Dr. Christine Moutier van de American Foundation for Suicide Prevention.