Tien vragen aan Gert Olthuis

Gert Olthuis is universitair hoofddocent Medical Humanities bij het Radboudumc in Nijmegen. Hij doet onder meer onderzoek naar dementie. Ook was hij betrokken bij het onderzoek naar mantelzorg in de laatste levensfase (De mantel der liefde verbeeld). Hij promoveerde in 2007 op een onderzoek naar de morele houding van zorgprofessionals in de palliatieve zorg. Hij is tevens hoofdredacteur van het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek.

Kun je je herinneren wanneer je voor het eerst met de dood in aanraking kwam? Hoe ging dat?

“Nu ik er zo bij stil sta was dat op de basisschool. Ik had een vriendje waarvan de vader was overleden al voordat ik hem op school leerde kennen. Daar heb ik het eigenlijk nooit met hem over gehad, dat doe je kennelijk niet als je een jaar of 10 bent. Maar ik weet nog wel dat het me fascineerde; opgroeien met een moeder en broertje, zonder vader. Het leek me onvoorstelbaar.”

Kan doodgaan voordelen hebben? Zo ja, welke?

“Ja, dat je niet eindeloos hoeft te leven.”

Welke muziek moet er op je uitvaart klinken?

“Poeh, ik maak wel eens lijstjes in mijn hoofd. Maar die zijn vaak eindeloos en ze veranderen voortdurend. Ik houd van zoveel verschillende genres, van jazz tot metal en van klassiek tot Zappa. Laten we het er maar op houden dat ik hoop dat ik de kans krijg om tegen die tijd een eigen lijstje aan te leveren.”

Maar ik weet nog wel dat het me fascineerde; opgroeien met een moeder en broertje, zonder vader. Het leek me onvoorstelbaar.”

Hoop je op reïncarnatie? Zo ja, als wie of wat wil je terugkeren?

“Nee, daar geloof ik niet in. Maar stel dat het toch gebeurt, dan graag als vrouw.”

Zou je in je slaap willen sterven? Waarom wel of niet?

“Voor velen is dat een ideaal volgens mij. Ik vraag me af waarom. Omdat sterven dan zonder pijn en lijden lijkt te zijn gegaan? Tegelijk lijkt me dat sterven in je slaap je de kans op afscheid nemen ontneemt. En ik denk ook zoiets als: ik zou dat einde wel in de ogen willen zien. Maar ik realiseer me dat ik dit zeg als iemand die vrij weinig dood in zijn leven heeft meegemaakt tot nog toe.”

Wat denk je dat ‘kwaliteit van leven’ voor jou betekent als je in de laatste levensfase bent?

“Dat is een lastige vraag, maar diep in mijn hart hoop ik dat dit niet zoveel verschilt van wat mijn kwaliteit van leven nu inhoudt. Dierbaren in de buurt, genieten van eten, drinken, boeken, muziek, kunst. Als ik dat zo benoem, dan lijkt mijn kwaliteit van leven eigenlijk best zintuiglijk.”

Speelt je eigen sterfelijkheid een rol in je leven? Zo ja, wanneer bijvoorbeeld?

“Niet heel bewust. Eerder indirect, doordat ik gezond probeer te leven.”

Wat is dood eigenlijk?

“Ik moet direct denken aan de woorden van oud-collega Carlo Leget: we benaderen dood vaak als een te kraken raadsel, maar is het niet eerder een mysterie? Daar kan ik me wel in vinden.”

Hoop je dat je donor kunt zijn?

“Ik sta geregistreerd als donor. Door je organen te doneren help je mensen vaak aan meer tijd van leven. Maar toch hoop ik dat ik uiteindelijk geen donor ben. Sterven in het ziekenhuis, op een intensive care, heeft niet mijn voorkeur.”

Stel je bent dood en je naasten organiseren de uitvaartdienst. Zou jij de bezoekers als hologram willen toespreken?

“Absoluut niet. Dood is dood. Er is vast nog wat beeld en geluid online te vinden, maar dat staat in geen verhouding tot een voorgeprogrammeerde boodschap in hologram-vorm. Afscheid nemen doe je bij voorkeur voor je dood, niet na je dood als 3-D projectie lijkt me.”